Yapılış Tarihi kesin olarak bilinmeyen Tarihi Ulu Camimiz Büyük Selçuklu Emiri Muğiziddin Mahmud tarafından 1129 yılında inşa edildiği bilinmektedir. Camimizin Mimari dokusu, Plan anlayışı, Tuğla Minaresi, Ahşap Minberi ve Alemi gibi özelliklere baktığımızda Güneydoğu geleneğine bağlı olarak 12.yy’da yapıldığı anlaşılmaktadır.
Farklı dönemlerde yapılan restorasyon çalışmalarıyla 895 yıldır hizmet vermeye ve ihtişamını koruma devam eden Caminin,Kuzey doğusunda inşa edilen Tuğla Minaresi; Kare kaide üzerine silindirik olarak yükselen minare sırlı tuğlalarıyla Musul Ulu cami minaresine benzemektedir.
Üzerinde Kufi harfleriyle Peygamber efendimiz Muhammed (SAV) ve Dört Halifemizin ismi yazılmaktadır.
Camimizin en değerli eserlerinden biri olan Ahşap Minberi; Neccar Ebubekir oğlu H.Ali, H.Ömer ve H.Mehmed adlı ustaların işçiliği olan minber Ankara Etnografya müzesinde sergilenmektedir.
Yüzey Araştırmaları sırasında tespit edilen en değerli parçası ise camimizin Bakır Alemidir. Kaide, İki adet bilezik, armut, boyun ve tepelik bölümlerinden meydana gelen bakır alem Ahmed Şirvi adlı sanatkar tarafından 1295 yılında yapılmıştır.
Alem üzerindeki kitabede Celi Sülüs yazı türüyle Arapça yazılmış yazıda; “ Ahmed eş-Şirvi; Alem H.695 M.1295 yılının Muharrem ayının 15’inde yaptı. Allah onu bağışlasın” Yazılmaktadır.
Alemin Tepelik bölümünde ise ejder figürleri ile Ajur tekniğinde yazılmış “Allah” lafzı bulumaktadır.
Alem; Bölgedeki Maden işçiliğinin niteliğini belgelemesinin yanısıra, Siirt Tarihi Ulu Caminin ortaçağ dönemindeki tarihsel ve ekonomik yönüne de ışık tutan en önemli belge konumundadır.
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüz uzmanlarınca restorasyon işlemi Diyarbakır’da yapıldıktan sonra Siirt Arkeoloji Müzemiz açılıncaya kadar Batman Müze Müdürlüğümüzde muhafaza edilecektir.
