Siirt Artık Dört Dilli Kardeş Bir Şehir

Bingöl Üniversitesi Yaşayan diller Enstitüsü Zaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Öğrencisi Ramazan Eroğlu’nun zazaca üzerine hazırlamış olduğu tez ve kitabı Veysel Karani Belde Belediye Başkanı Murat Akgün’e hediye etti.

Veysel Karani Belde Belediye Başkanı Murat Akgün, Bingöl Üniversitesi Yaşayan diller Enstitüsü Zaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Öğrencisi Ramazan Eroğlu’nun zazaca üzerine hazırlamış olduğu tez ve kitabının Baykan ve Veysel Karani Beldesine Bağlı Çukurca, Meşelik ve Ardıçdalı köylerinde yaşayan tüm Zazalara hayırlı olmasını dileyerek, Siirt’in artık dört dilli kardeş bir şehir olduğunu söyledi.

Bingöl Üniversitesi Yaşayan diller Enstitüsü Zaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Öğrencisi Ramazan Eroğlu yaptığı açıklamada; Zazaca Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İrani üst grubunun İran diller grubuna ait bir kuzeybatı İrani dilidir.

Zazaca konuşulduğu bölgeler açısından bir bütünlük gösterir öyle ki Dersim(Tunceli), Diyarbakır, Adıyaman, Bingöl, Elazığ, Erzincan, Muş, Siirt(Baykan) Bitlis(Mutki) ve birçok ilin ilçe ve bölgelerinde Zazaca yoğun olarak konuşulmaktadır. Genel olarak Alevi, Sünni/Şafii inancına sahiptirler.

Zazaca konuşulduğu bölgelere göre farklı şekillerde adlandırılmaktadır. Bu adlandırılmalar arasında yaygın olarak “Zazakî Dimilkî, Kirdî, Kirdkî, Kirmanckî veya Zonê Ma” gibi adlandırmalar yer alır. Bizim için önem arz eden ve bahsi geçen Baykan, Mutki gibi yerleşim bölgelerindeki Zazalar ise kendilerine Dimilî, Dimbilî konuştukları dile ise Dimilkî, Dimbilkî demektedirler.

Zazacanın konuşulduğu bölgeler ve adlandırma şekillerinden kısaca bahsettikten sonra asıl çalışmamızın önemine geçmek isterim. Malumdur ki Unesco 2012 yılında yayınladığı bir raporda Zazacanın “Tehlike altındaki diller atlası” başlığı altındaki “Güvensiz” diller(Kaybolma ve yok olma tehlikesi altında olan) kategorisinde yer almasıyla beraber Zaza dilinde yapılan çalışmalar arttırılmıştır.

Bu çalışmaların başında Sözlü kültür derleme çalışmaları yani folklor çalışmaları gibi çalışmalarda hatırı sayılır artış gözlemlenmektedir.

Bizde bu tez çalışmamızda tarihsel boyutuyla eski Sason Zazaları olarak bilinen ve bugün Batman/Kozluk, Siirt/Baykan ve Kısmen de Mutki ilçesi sınırları içerisinde bulunan bu bölge içerisindeki Baykan/Ziyaret beldesine bağlı Meşelik, Ardıçdalı ve Çukurca köylerinin tarihi, kültürü ve sözlü edebiyat eserlerini derlemeye çalıştık ve ölüme yüz tutmasını önlemek amacıyla 26.06.2018 tarihinde yasal izinler ile yola koyulduk.

Bir yılı aşkın bir gayretin ardından çalışmamızı tamamladık ve 16.12.2019 tarihinde üniversitemizin onayı ile çalışmamızı yayınladık. Bahsi geçen bölgede yaşayan Zazaların tarihi, kültürü, gelenek-görenek ve özelliklede sözlü edebiyat ürünlerini derleme çalışması aracılığıyla yazıya geçirerek kalıcılığını ve ölümsüzlüğü adına bir nebze olsun ışık tutmaya çalıştık.

Öncelikle bu çalışmada bana fikir veren ve rehberlik eden başta tez danışmanım sayın Dr. Öğr. Üyesi Nebi Butasım ve Yaşayan diller enstitüsü ile Zaza dili anabilim dalındaki hocalarıma, sonuna kadar yanımda yer alan ve destek veren aileme, Baykan Kaymakamlığı ve idari heyetine, tez çalışmamda her türlü desteği esirgemeyen, yol gösteren, zorlukları aşmamı sağlayan çok değerli ve kıymetli, mümtaz insan Ziyaret belediye başkanı, iş adamı, gönül insanı Sayın Murat Akgün’e, Baykan milli eğitim müdürü aile dostumuz değerli insan Sayın Mehmet Eşref Altun’a ve bu çalışmamda bana yardımcı olan bütün köy sakinlerine, dost ve arkadaşlara sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.